‘De uitingen van het hart hebben, anders dan de uitingen van het onderscheidende verstand,
altijd met het geheel te maken.’ 

 C.G. Jung – The Symbolic Life
 

eind maart 2025

Spanning tussen willen en wachten
Nog geen twintig minuten geleden zat ik met een redelijk hoge dosis stress een lijstje te maken met alles wat ik moet doen de komende dagen. Iets met mijn heruitgave, een lezing voorbereiden, een nieuwsbrief maken, een concept plan maken voor een mogelijk nieuwe opdracht, mijn retraite weer de wereld in brengen. Het is natuurlijk te veel voor deze week. De stuwende kracht van de lente stookt het vuurtje aardig op. De zin om te creëren, op te ruimen en alles tegelijk aan te pakken is groot, terwijl ik zo langzamerhand weet dat het juist in deze tijd van het jaar zo belangrijk is om te begrenzen en te vertragen. Om mezelf te kunnen opladen aan de energie die vrijkomt en alle plannen en ideeën nog even te laten rijpen. (voor een kort videofragment: klik hier)

Signalen en symptomen
Mijn hart is duidelijk. Al de hele ochtend roept het gierende gevoel in mijn lichaam mijn aandacht. Als ik niet oplet ren ik de hele dag als een kip zonder kop van klus naar klus. Gelukkig heb ik wat training gehad in het verstaan van de taal van mijn hart. Ze is redelijk eigen-wijs en doortastend en weet me meestal ‘te vangen’ op wijzen die ik zelf niet had kunnen bedenken. Vermoeidheid en onrust zijn bekende verleidingstrucen van haar. Als ik me te veel op de buitenwereld richt, terwijl de bolletjes onder de grond nog helemaal niet toe zijn aan daglicht, trekt vermoeidheid mijn aandacht direct terug naar binnen. Het sluit de luiken of legt er opnieuw een laagje mos overheen. ‘Nee Jetske, nu niet, blijf waar je bent, vertraag maar.’ De essentie van haar verleidingskunsten zit hem in (de sturing van) mijn aandacht en mijn blik. 

Symbolen
Dan valt mijn oog op de vleugel van een uil die ik vanmorgen voor het eerst op het altaartje in mijn werkkamer had gezet omdat ze tot dan toe had liggen drogen op de kast in mijn slaapkamer. De vleugel vond ik in het bos een paar weken geleden tijdens een wandeling met mijn man en een goede vriend. Ik was verrukt! Ik heb een fascinatie voor veren. Omdat ook mijn kinderen weten dat ik ze spaar, liggen zo door ons hele huis. Tussen de planten, in een spleetje tussen de tegels in de badkamer en in een slinger die ik zelf heb gemaakt en voor mijn raam hangt. Maar een complete vleugel had ik nog niet. 

Ik heb al vaker bij een dode vogel gezeten, probeerde dan contact te maken met de ziel van het beestje om te vragen of ik haar vleugel mocht meenemen, maar was nooit zeker van het antwoord of uit welke bron het antwoord kwam. Ik wilde te graag, dat wist ik. Deze keer was het anders. Toen ik het diertje zag liggen, stroomde ik over van een liefde die zo overweldigend en teder was, dat ik besloot (niet wist) dat het goed was dat ik haar vleugel mee zou nemen. Ze werd een symbool voor me. 

Liefde zet aan tot liefde
Eenmaal thuis maakte ik de vleugel schoon met dezelfde zorg en liefde die ik had gevoeld toen ik haar vond. Ik spreidde hem uit op een grote schaal en legde het uiteinde in zout. En nu, drie weken later, is ze zo mooi dat ze me in een aanblik terug bracht bij de kwaliteit die ze voor me had toen ik haar vond. Ik pakte de vleugel van mijn kastje en hield haar vlak voor mijn borst. De tranen bungelden over mijn wangen. Alles werd warm. Eerst mijn hand, toen mijn hart en borststreek, mijn buik, bekken, benen en voeten. Iets wat me vaker overkomt als een plek of voorwerp kracht voor me heeft. 

De kracht van zachtheid
Vanaf het moment dat ik de vleugel in mijn handen had, werd mijn gemoed zo zacht als de veren van haar vleugel en zakte de stress in enkele seconden met een zucht mee de aarde in. Ik kwam thuis in een wereld die groter is dan mij alleen. 
Hier leef ik voor. Dit dichtbije, verfijnde gevoel dat zo puur is, dat het dwars door alle opsmuk heen breekt. Deze zachtheid is zo krachtig dat het geen ruimte laat voor onzin. Het doordringt alles. Als vanzelf voer ik mee op de beeldenstroom die werd ingezet door de waterval in mijn hart: 

Wijsheid van het hart
De uil wordt het dier van de wijsheid genoemd. Ik had die wijsheid echter altijd buiten me geplaatst. Alsof de wijsheid iets verhevens is wat op je neerdaalt. En ook de uil stond op een voetstuk, ver buiten mij. Niet als het dier wat nu zo dichtbij voelde alsof ze onder mijn huid kroop. Nu ik oog in oog stond met het dier wat al eeuwen de wijsheid vertegenwoordigt en tegelijk deze ervaring van liefde en tederheid opwekte, besefte ik me iets anders. Hier in dit moment zag ik dat juist deze ervaring alles over wijsheid zegt. Namelijk dat wijsheid maar op een plek kan ontstaan en dat is in het hart. Dit is de wijsheid waar ik al zo lang over lees en steeds weer naar toe trek in allerlei vormen, culturen en stromingen: de Gnosis: De wijsheid en kennis van het hart. 

Synchroniciteit
De uil wordt ook wel een nachtvalk genoemd omdat ze in het donker kan kijken. Een mooie tegenhanger op het dag-bewustzijn dat zo gewend is onze aandacht naar buiten te richten. Het cirkeltje was rond, want was dat niet waar ik aan het begin van mijn blog zo moe van werd? Ik kreeg precies wat ik nodig had en mijn eigen hart had het me gebracht.

Mijn hart, jouw hart, ons hart?
Ik durf op dit soort momenten eigenlijk niet meer te spreken van ‘mijn’ hart. Ze vormt namelijk niet alleen het biologische, emotionele en spirituele centrum van mijn wezen, maar vertegenwoordigt de gezamenlijke grond die we delen met alle andere levende wezens op aarde. Het is onze gezamenlijke oergrond. Dit is de plek waar we lood tot goud omvormen, waar liefde angst en wijsheid wonen en alle creativiteit ontspringt. 

‘De snaren van het hart zingen als een eolusharp alleen op de zachte adem van een voorgevoel dat het lied niet verdrinkt maar luistert. Wat het hart hoort zijn de grote dingen die ons hele leven omspannen, de ervaringen die we niet kunnen organiseren maar die we ondergaan.’ 
C.G. Jung – The Symbolic Life

Symbolisch bewustzijn
Als we allemaal dagelijks wat meer zouden kunnen stilstaan bij waar ons hart onze aandacht op richt en wat ons ontroert, komen we thuis. 
We trainen tegelijk de dromer in ons. Het ‘symbolisch bewustzijn’ zoals Tjeu van den Berk het noemt in zijn boek Mystagogie. Een bewustzijn dat verder voert dan wat meetbaar en verifieerbaar is. Ze bedient zich van de verbeelding, waarin we context krijgen voor de wereld die soms zo gefragmenteerd lijkt. Daarin is het niet gemiddeld genomen waar, dat een uil in het bos mij uit mijn dip haalt. Op dit soort momenten spreken we van toeval – dat wat me toevalt- omdat een combinatie van factoren zo in elkaar past dat het niet anders kan dat dat er meer in het spel is. 

Ontroering

De mooiste aanmoediging om de taal van ons hart te leren verstaan kreeg ik via een mail van mijn leraar stembevrijding, Jan Kortie, die Bram van Moerland citeert. Hij schrijft dat het ‘Onze lieve vader’ vanuit het Aramees heel wat anders betekent. Jezus was Aramees, dus de kans is groot dat deze vertaling dichter bij de waarheid zit: 

Het onze lieve vader luidt dan: ‘Bron van zijn die ik ontmoet in wat mij ontroert.’ 

Ik hoop dan ook dat als we de wereld van het hart dagelijks iets meer toegang geven, we vanuit die gezamenlijke oergrond massaal en veelvuldig ontroerd raken. Zou dat niet mooi zijn?